مراقبتهای لوزه و آدنوئید

تانسیلکتومی-عمل جراحی برداشتن لوزه های کامی: (Tonsillectomy)

عمل جراحی لوزه هااز جراحی های رایج درحوزه گوش ,حلق و بینی می‌باشد که در آن اقدام به برداشتن لوزه‌ها می‌شود. این عمل جراحی حدود ۳۰۰ سال قدمت دارد که به طور سنتی با حذف دو لوزه موجود در کنارهای حلق  انجام می‌شود.
این عمل در پاسخ به وقوع التهاب وعفونت مکرر لوزه، درمان جراحی آپنه انسدادی خواب، انسداد راه‌های هوایی یا آبسه دور لوزه انجام می‌شود.
در کودکان لوزه سوم نیز همراه با این عمل جراحی برداشته می‌شود که به آن آدنوئیدکتومی (Adenoidectomy) و در صورتی که همراه با برداشتن لوزه باشد به آن آدنوتونسیلکتومی (adenotonsillectomy) گفته می‌شود.
لوزه‌ها از یک بافت لنفاوی تشکیل شده‌اند و در ناحیه فوقانی گلو در طرفین حلق دهانی قرار گرفته‌اند. معمولاً لوزه‌هامحلی برای عفونت هستند و نقش مهمی در برداشت باکتریها از سیستم لنفاوی بدن و یا خارج کردن سایر موارد خارجی (خصوصاً آنهایی که از راه دهان یا بینی وارد میشوند) بازی میکنند.
لوزه‌ها در دوران کودکی به حداکثر اندازه خود میرسند ولی به هنگام بلوغ کم کم کوچکتر میشوند. تونسلیت مزمن کمتر شایع است و ممکن است با سایر اختلالات مثل آلرژی،‌آسم و سینوزیت اشتباه شود.

اندیکاسیون‌ها:

تانسیلکتومی زمانی برای بیمار کاربرد دارد که وی سابقه تجربه عفونت‌های مکرر لوزه را داشته باشد. دفعات التهاب باید بیش از سه بار درسال باشد.
یک بار التهاب یا عفونت لوزه برای انجام این عمل جراحی کافی نیست. مطابق با دستورالعمل‌های آکادمی آمریکایی گوش و حلق و بینی و جراحی سر و گردن (AAO-HNS) در سال ۲۰۱۲، تانسیلکتومی در موارد زیر اندیکاسیون دارد:
1-عفونت مکرر لوزه با تعداد دفعات ۷ بار در سال گذشته، حداقل ۵ بار در هر سال به مدت ۲ سال و یا حداقل ۳ بار در هر سال به مدت ۳ سال، که به صورت مستند در پرونده‌ پزشکی بیمار موجود باشد و یک یا بیشترازیک مورد از موارد زیرنیز وجودداشته باشد:
دمای بیشتر از ۳۸٫۳ درجه، آدنوپاتی گردن، ترشحات لوزه و یا مثبت شدن آزمون برای گروه A استرپتوکوک بتا همولیتیک.
2-نشانه‌های مطلق:
بزرگ شدن لوزه‌هایی که منجر به انسدادنزدیک به کامل راه‌های هوایی فوقانی شود، دیسفاژی شدید (سختی در بلع)، اختلالات خواب و یا عوارض قلبی، التهابات لوزه منجر به تب و تشنج.
3-نشانه‌های نسبی:
بوی بد دهان، اختلال در گفتار، سه بار یا بیشتر عفونت لوزه در هر سال با وجود درمان پزشکی کافی، ورم مداوم یا مکرر,وجود یک حامل استرپتوکوکی در پاسخ به آنتی بیوتیک، هایپرتروفی یک طرفه لوزه هاممکن است بافت سرطانی فرض‌شودویکی ازمواردالزامی برای جراحی لوزه هامحسوب میشود.
اپیدمیولوژی:
در حالی که این عمل جراحی فقط یکبار به انجام می‌رسد, ولی هنوز هم شایعترین عمل جراحی روی کودکان در ایالت متحده آمریکا به شمار می‌آید. در سال ۱۹۵۹ میلادی بالغ بر ۱٫۴ میلیون عمل برداشتن لوزه در ایالات متحده آمریکا انجام شد. این مقدار در سال ۱۹۸۷ به ۲۶۰ هزار عمل کاهش یافت در حالی که این عمل یکی از ۲۴ دلیل شایع بستری شدن در بیمارستان به شمار می‌رفت. و دلیل اصلی آن عفونت‌های مکرر ناشی از انسداد بود.

روش‌های عمل:

در این عمل جراحی استفاده از اسکالپل یا چاقوی جراحی بیشترین کاربرد را دارد. با این حال از روش‌های دیگری در انجام این جراحی استفاده می‌شود:
قطع بوسیله اسنار (Dissection and snare method) :
برداشتن لوزه‌ها با استفاده از فورسپس و قیچی با یک حلقه سیم به نام اسنار. در این روش لازم است بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار گرفته و لوزه‌ها به طور کامل حذف می‌شود و بافت باقی‌مانده کوتر می‌گردد. بیمار بعد از جراحی کمترین میزان خونریزی را دارد.

الکتروکوتر (Electrocautery) :

در این روش با استفاده از انرژی الکتریکی بافت لوزه‌ها جدا می‌شوند. و جهت کاهش خونریزی؛ زخم سوزانده (cauterization) می‌شود. تحقیقات نشان داده است؛ گرمای الکتروکوتر (۴۰۰ درجه سانتی گراد) ممکن است به بافت اطراف آسیب برساند و سبب ایجاد درد پس از جراحی برای بیمار شود.
سوزاندن با امواج رادیویی (Radiofrequency Ablation) :
این روش امواج رادیویی بوسیله یک لایه سالین, بدون استفاده از گرما,پیوندهای مولکولی را قطع می‌کند. همانطور که انرژی به بافت منتقل می‌شود تفکیک یونی رخ می‌دهد. این مکانیسم می‌تواند باعث حذف بخشی یا تمام بافت لوزه شود.این نتیجه در دمایی برابر با ۴۵ تا ۸۵ درجه سانتی گراد انجام می‌شود. و چنین ادعا شده است که درد کمتر، بهبودی سریعتر و مراقبت بعد از عمل کمتری دارد. این عمل در اتاق عمل و تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود.
چاقوی جراحی موزون (Harmonic scalpel) :
یک وسیله جراحی با استفاده از امواج فراصوت کار می‌کند.
جوش حرارتی (Thermal Welding)
لیزر دی اکسید کربن (Carbon dioxide laser)

مراقبتهای قبل از عمل:

آزمایش خون (کنترل زمان انعقاد خون),کنترل وجود دندان لق,معاینه فیزیکی و سابقه پزشکی.

مراقبت‌های روز قبل از عمل:

خودداری از مصرف آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن، وارفارین و دیگر داروهای مشابه که موجب اختلال انعقادی می گردند.

مراقبت‌های روز عمل:

خودداری از خوردن و آشامیدن؛ حدود 8 ساعت قبل از عمل.
مصرف داروهای خاص بادستور پزشک با یک جرعه کوچک آب.

مراقبت های بعد از عمل:

1-گلودرد حدود دو هفته بعد از عمل جراحی باقی میماند.ریکاوری کامل بیمار حدود ۷ تا ۱۰ روز به طول می‌انجامد و در این مدت باید بیمار باید با نوشیدن آب به میزان کافی ازدهیدراتاسیون(کم آبی) احتمالی بعداز عمل جراحی خودپیشگیری نماید,زیرا کم آبی ممکن است باعث افزایش گلودرد بیمار شود.

2-در برخی موارد؛ ۷ تا ۱۱ روز بعد از جراحی, احتمال خونریزی از محل جراحی,امکان پذیر است. بطورکلی خطر خونریزی احتمالی بعد از عمل جراحی لوزه در حدود ۱ تا ۲ درصد است. در بزرگسالان و به خصوص افراد مسن بالای ۷۰ سال و سه جهارم افراد مورد جراحی,خونریزی در همان روزاول عمل جراحی اتفاق می‌افتد. حدود ۳ درصد از این افراد دچار خونریزی قابل توجهی در این زمان می‌شوند که گاهی نیاز به مداخلات جراحی مجدد دارد.
3-شیوه تسکین درد پس از جراحی در حال تغییر است. به طور سنتی برای دردهای خفیف از استامینوفن کدئین و برای دردهای شدیدتر ازداروهای مخدر قوی تر استفاده میشود. به نظر می‌رسد عمل جراحی لوزه برای بزرگسالان نسبت به کودکان دردناکتر است.
4ـ پس از هوشیاری نسبی بعداز عمل جراحی لوزه, بیمار باید به حالت نیمه نشسته وبه پهلو قرار گیرد.
5ـ استفراغ خون روشن وبلع یاقورت دادن متوالی آب دهان,ممکن است نشانه ای از خونریزی زودهنگام بوده وبنابراین لازم است بیمار ازنظر وقوع عارضه خونریزی, مورد معاینه مجدد قرار گیرد.
6ـ گذاشتن کمپرس سرد در اطراف گردن موجب انقباض عروق و کاهش خطر خونریزی بعدازعمل خواهد شد.
7ـ تب و درد,بعد از عمل لوزه در ناحیه گلو,پس از عمل جراحی لوزه فرایندطبیعی عمل محسوب می گردد و با مصرف مایعات زیاد و استفاده از مسکن و داروهای ضد تب برطرف خواهد شد. ولی استفاده ازآسپرین به هیچ وجه توصیه نمی شود,چون ممکن است خطر خونریزی بعد ازعمل را افزایش دهد.
8ـ بیشترین احتمال خونریزی ظرف ۲۴ ساعت اول پس از عمل جراحی بوده و در عین حال روز سوم تا هفتم بعد از عمل نیز احتمال خونریزی وجود دارد بنابراین مراقبت بیشتری,طی 10روز اول بعداز جراحی لازم است . علاوه بر آن ,وقوع بیشترین شدت گلو درد نیز در همین زمان است.
9ـ دهان شویه با محلول یاسرم نمکی در برطرف کردن ترشحات غلیظ و احتقانی که ممکن است بعد از عمل لوزه اتفاق بیافتد مؤثر خواهد بود.
10ـ لازم است بیمار تا یک هفته بعد از عمل استراحت کند.
ـ تا یک هفته بعد از عمل جراحی, بیمار ممکن است مبتلا به درد گوش شود که کاملاً طبیعی است و ناشی ازمسیرهای عصبی مشترک دراین نواحی است.
11ـ از نظر رژیم غذایی و مایعات:
بیمار بایدطی روزهای اول بعد ازعمل مایعات خنک و غذای نرم نظیر شیر خنک، ‌بستنی، آب خنک و فرنی مصرف کند. (حدوداً تا یک هفته پس از عمل).
12ـ به مدت یک یا دو هفته از سرفه , عطسه و نیز فین کردن شدید بایدخودداری شود.
13ـ نوشیدن مقادیر زیاد مایعات در روز,برای رفع بوی بد دهان وجبران کم آبی ناشی ازعمل جراحی, توصیه می گردد. تا بهبودی کامل حلق ,بیمار نباید غذای جامد مصرف کند.
14ـ لطفاهرگونه نشانه ای از خونریزی روشن وشدید را سریعاً به پزشک خود ویا مرکز درمانی مربوطه اطلاع دهید.
15ـ دفع مدفوع سیاه ,بعلت دفع خون ممکن است تا چند روز ادامه یابد.
16ـ بیمارقادر به ازسرگیری فعالیتهای معمولی از هفته دوم بعد از عمل می باشد ولی ورزشهای سنگین و خطرناک تا یکماه بعدازعمل جراحی توصیه نمی شود.
17ـ بهبودی کامل بعد از عمل لوزه ممکن است یک ماه طول بکشد,بنابر این ادامه مراقبت ها طی یک ماه بعد از عمل ضروری است.

خطرات و عوارض احتمالی:

این عمل جراحی مانند دیگر اعمال جراحی خطرات و عوارض خاص خود را دارد:
خطرات بیهوشی:
واکنش به داروهای بیحس کننده,اختلالات تنفسی.
خطرات جراحی:
خونریزی در حین عمل جراحی,خونریزی تاخیری پس ازجراحی,تورم زبان و کام نرم. این تورم باعث اختلالات تنفسی در چند ساعت ابتدایی بعد از عمل می‌شود.عفونت بعد از جراحی که بسیار نادر است و نیاز به درمان دارد.

گردآوری,ترجمه وتلخیص:
دکترعلی نریمانی-جراح ومتخصص گوش,حلق,بینی وسروگردن.