سرگیجه(Vertigo)

سرگیجه علامتی است که در آن بیماراحساس می کند خود یا اجزاء پیرامونی در حال حرکت ودوران هستند در حالی که آنها ثابت هستند. غالبا حرکت بصورت چرخشی احساس می شودو ممکن است همراه با حالت تهوع، استفراغ، تعریق و یااختلال درراه رفتن باشد.
با حرکت سر، سرگیجه تشدید شده و این بیماری شایع ترین نوع سرگیجه است.
گیجی حدود 20-40 درصد افراد را در گیر می کندو با افزایش سن شیوع آن بیشتر ودر زنان دو تا سه برابر بیشتر است. این بیماری حدود 2-3 درصد از مراجعات اورژانس در کشورهای توسعه یافته را به خود اختصاص داده است.

علل سرگیجه

علل شایع آن عبارتند از:
BPPPV ،بیماری منیر وبیماری لابیرنتیت
علل دیگر شامل سکته مغزی، تومور مغزی، آسیب مغزی، مولتیپل اسکلروز، میگرن، تروما و فشار نابرابر بین گوش میانی دو گوش.
سرگیجه فیزیولوژیک اغلب پس از آنکه در معرض یک نوع حرکت،برای یک دوره طولانی مانند زمانی که در یک کشتی هستیم یا به سادگی پس از چرخش به دور خود با چشمان بسته، ممکن است ایجاد شود.
قرار گرفتن در معرض سموم مانند مونوکسید کربن، الکل یا آسپرین هم ازعمل سرگيجه محسوب میشوند.

این بیماری معمولا نشانگر وجود مشکل در سیستم دهلیزی گوش می باشد.

طبقه بندی سرگیجه

این بیماری بسته به محل ضایعه به دو نوع محیطی و مرکزی طبقه بندی می شود.
عوامل روحی و روانی هم میتواند موجب سرگیجه شده باشد.
دسته بندی دیگر عبارتند از: علل ذهنی، عینی و سرگیجه کاذب.
نوع عینی بدین صورت است که فرد احساس می کند اشیای ثابت، دور فرد می چرخند.

سرگیجه ذهنی اشاره به احساس چرخش فرد حول اشیای ثابت دارد.
در pseudovertigo احساس شدید چرخش در مغز می باشد.
البته این طبقه بندی ارتباط کمی با پاتوفیزیولوژی یا درمان سرگیجه دارد.

سرگیجه محیطی:

سرگیجه ای که در اثر اختلال گوش داخلی یا سیستم دهلیزی گوش، شامل مجاری نیمدایره ای ، اتریکول و ساکول می باشد،سرگیجه محیطی یا دهلیزی نام دارد.
شایع ترین علت سرگیجه محیطی BPPV می باشد وتقریبا 32 درصداز سرگیجه های محیطی را تشکیل میدهد.
علت دیگر سرگیجه محیطی، بیماری منییر، SSCD، لابیرنتیت و سرگیجه های بینایی می باشد.
هر گونه علت التهاب مانند عفونت های سرماخوردگی، آنفلوانزا و یاباکتریایی بادرگیری گوش داخلی، موجب بروز سرگیجه موقت می شود.

علاوه برداروهائی مثل آمینوگلیکوزید ها, شکستگی های جمجمه هم باعث سرگیجه می شوند.
افراد مبتلا معمولا با علایمی مثل عدم تعادل خفیف تا متوسط، تهوع، استفراغ، افت شنوایی، وزوز گوش، پرش و درد در گوش مراجعه می‌کنند.
آسیب های مجرای شنوایی داخلی هم ممکن است با ضعف حرکات صورت در طرف درگیر همراه باشد.

به دلیل مکانیسم های جبرانی، سرگیجه حاد در نتیجه یک ضایعه محیطی، در یک دوره کوتاه مدت با درمان مناسب یابدون درمان بهبود می یابد.

سرگیجه مرکزی:

در اثر آسیب به مرکز تعادل سیستم عصبی مرکزی (CNS) ایجادشده و اغلب حاوی ضایعه در مغز یا مخچه می باشد، سرگیجه مرکزی ایجاد شده و نسبت به نوع محیطی، توهم حرکت و تهوع کمتری دارد.
سرگیجه مرکزی ممکن است همراه با نارسایی عصبی (مانند مشکلات گفتاری و دوبینی) و نیستاگموس پاتولوژیک (که عمدتا به صورت عمودی یا چرخشی خالص) همراه باشد.
پاتولوژی مرکزی اغلب با احساس عدم تعادل همراه است.
اختلالات مرتبط با ضایعات مرکزی اغلب باعث سرگیجه بسیار شدید وناتوان کننده می شوند و بسیاری از افراد با اختلال مرکزی قادر به ایستادن و یا راه رفتن نیستند.
بخشی ازعلل احتمالی سرگیجه های مرکزی،ضایعات ناشی از انفارکتوس یا خونریزی، تومورهای مخچه ای و وستیبولار شوانوما، صرع، اختلالات ستون فقرات گردنی، اختلالات آتاکسی دژنراتیو، سردردهای میگرنی، ام اس، پارکینسون و اختلالات عملکرد مخچه ای میباشند.

علایم و نشانه ها:

این بیماری نوعی احساس چرخش است و معمولا با تهوع یا استفراغ ، عدم تعادل، افتادن و مشکلات در راه رفتن همراه است.
حملات مکرر سرگیجه در افرادی که سابقه سرگیجه دارند، شایع و اغلب کیفیت زندگی را مختل می کنند.
تاری دید، مشکل در صحبت کردن، سطح پایین هوشیاری و کاهش شنوایی هم ممکن است بصورت همزمان وجودداشته باشند.
علائم می توانند به صورت پیوسته و یا ناگهانی رخ دهد.
علائم سرگیجه با شروع پیوسته،ممکن است کل روز فرد را درگیر کند،تغییرات دژنراتیو در اثر افزایش سن ممکن است ازدلایل بروز آن باشند.(بطور طبیعی، با افزایش سن، سرعت انتقال عصبی کاهش می یابد.)
همزمان با افزایش سن، دژنراسیون ارگان های آمپولا و اتولیت هم اتفاق می افتد.
سرگیجه های طولانی اغلب نشان دهنده ی وجود ضایعه در سیستم عصبی مرکزی می باشد.
ویژگی های سرگیجه با شروع ناگهانی، سرگیجه ای کوتاه مدت است که معمولا فقط برای ثانیه تا چند دقیقه طول می کشد وبه طور معمول،با علائم محیطی ارتباط دارد.

تشخیص سرگیجه:

آزمون های تعادل، VNG (ویدیو نیستاگموگرافی)، ENG (الکترو نیستاگموگرافی)، مانور دیکس هالپایک، آزمون صندلی چرخان، آزمون چرخش سر، آزمون تکان سر (vHIT)، تست کالریک و آزمون پوسچروگرافی کامپیوتری داینامیک (CDP)برای تشخیص دقیقتر علت سرگیجه دردسترس می باشند.
آزمون های عملکرد سیستم شنوایی هم شامل ادیومتری تون خالص، ادیومتری گفتاری، رفلکس اکوستیک، ECOG، OAE و آزمون ABR می باشند.
اما باوجود همه این آزمایشات و بررسی‌ها ممکن است بازهم علت اصلی سرگیجه تشخیص داده نشود.سرگیجه یکی از علل شایع مراجعه بیماران به مراکز اورژانس و پزشکان می باشد.
در میان علل سرگیجه با منشا محیطی (گوش داخلی)، سرگیجه ناشی از BPPV شایع ترین علت سرگیجه های حمله ای راجعه بوده و به تنهائی 30 – 40 درصد بیماری های ناشی از اختلالات وستیبولار محیطی را شامل می شود و نسبت به بیماری منیرشیوع تقریبا 2 برابر بیشتردارد.
در افراد مسن حدود 50 درصد علل سرگیجه و یاگیجی در اثر بیماری BPPV می باشد.

سرگیجه وضعیتی،دوره ای وحمله ای خوش خیم( BPPV):

افراد مبتلا به BPPV دوره های کوتاه سرگیجه که اغلب کمتر از یک دقیقه طول می کشد را تجربه کرده و معمولا سرگیجه در اثر تغییر وضعیت سر یا بدن تشدیدمی شود.
تشخیص BPPV با آزمون های VNG و دیکس هالپایک انجام می شود و درمان هم از طریق مانور های درمانی بسته به این که کدام مجرای نیمدایره ای درگیر است، انجام می شود.
درمان این نوع سرگیجه آسان و برای درمان کافی است شما دو الی سه بار توسط پزشک متخصص گوش حلق وبینی ویا همکاران ادیولوژیست تحت درمان قرار بگیرید و زندگی خود را بدون هیچ مشکلی ادامه بدهید.
بیماری منیر،اختلال گوش داخلی با علت ناشناخته است اما تئوری غالب این است که در اثر افزایش میزان مایع اندولنف در درون گوش داخلی(هیدروپس آندولنف) اتفاق می افتد.
این بیماری اغلب با حملات مکرر و شدید سرگیجه همراه با وزوز گوش،احساس پری و فشار گوش، تهوع و استفراغ شدید، عدم تعادل و کاهش شنوایی درفرکانس های پایین همراه است.با شدت یافتن بیماری، کاهش شنوایی هم بیشتر می شود.

لابیرنتیت:

لابیرنتیت با سرگیجه شدید، تهوع، استفراغ و عدم تعادل همراه است وممکن است در اثر عفونت های ویروسی گوش داخلی اتفاق می افتد اگر چه این نظریه موردتردید است.
افراد مبتلا به نوریت وستیبولار اگرچه نشانه ای از کاهش شنوایی ندارند، اما ممکن است احساس پری گوش یا وزوز گوش را تجربه کنند.
متاسفانه در 30 درصد بیماران،ممکن است مشکلات تعادلی به صورت دایمی باقی بمانند.
میگرن وستیبولار:
میگرن وستیبولار، یکی از شایع ترین علل سرگیجه های حمله ای خود به خودی و مکرر می باشد.
علت سرگیجه های میگرنی در همانند خودبیماری نامشخص است؛ اما از علت های احتمالی مطرح، تحریک عصب تری ژمینال است که منجر به نیستاگموس (حرکات خود به خودی چشم) در افراد مبتلا به میگرن می شود.
ازسایر علل احتمالی سرگیجه های ناشی ازمیگرن وستیبولار میتوان به بی ثباتی عصبی یک طرفه عصب وستیبولار، فعالیت ایدیوپاتیک هسته های وستیبولار در ساقه مغز ، انسداد عروق تغذیه کننده لابیرنت و یا مسیر های عصبی وستیبولار که منجر به ایسکمی این ساختار ها می شود،اشاره کرد.
میگرن وستیبولار حدود 1 – 3 درصد افراد رادرگیر و ممکن است 10 درصد از افراد مبتلا به میگرن رامبتلا کند.بخاطر داشته باشید،شیوع میگرن ویستیبولار در زنان بیشتر از مردان است.

بیماری حرکت:

بیماری حرکت شایع و با میگرن وستیبولاردرارتباط است
.تهوع و استفراغ این بیماری در پاسخ به حرکت و مسافرت در مسیر های پر پیچ و خم ویا هنگام مطالعه در ماشین در حال حرکت بوده که ناشی از عدم هماهنگی بین ورودی های بینایی و ورودی های وستیبولار است.
بعنوان مثال فردی که داخل ماشین در حال حرکت کتاب می خواند، کتاب نسبت به فرد شی ثابتی است، اما سیستم وستیبولار حرکت ماشین را حس کرده و در نتیجه احساس می کند سر حرکت کرده و پیرو آن به مغز پیام اشتباه می رساند.

سرگیجه Alternobaric:

اختلاف فشار بین حفره های گوش میانی که معمولا به دلیل انسداد کامل یا جزئی شیپور استاش،و معمولا هنگام پرواز یا غواصی زیر آب روی می دهد ازعلل بروز این نوع سرگیجه میباشد ودراختلاف فشار بیش از 60 واحد دردوگوش اتفاق می افتد.

سکته:

سکته مغزی (ایسکمیک یا هموراژیک) حفره خلفی هم مکن است ازعلل سرگیجه مرکزی باشد.
افزایش سن و عوامل انسداد عروقی بروز سرگیجه درزمینه انفارکتوس را تشدید می‌کند و همزمان ممکن است باسردرد ویا درد گردن همراه باشد.
آزمون های وستیبولار و تصویربرداری مغز برای افتراق سکته های مغزی مفید هستند.
در صورتی که شما علایم و نشانه های ذکر شده را دارید لازم است بررسی های لازم ازجمله معاینات بالینی،ارزیابی های رادیولوژیک وادیولوژیک شامل تست های تعادلی را انجام داده و دوره درمان راشروع کنید.

گردآوری وتنظیم:دکترعلی نریمانی
جراح زیبائی بینی وصورت
متخصص گوش حلق وبینی وجراحی سروگردن

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این فیلد را پر کنید
این فیلد را پر کنید
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.
برای ادامه، شما باید با قوانین موافقت کنید

فهرست