گوش
همانگونه که مطلع هستید گوش یک عضو حسی وهمینطور تعادلی بسیار پیچیدهای است كه عهدهدار دو نوع فعالیت شنوایی و حفظ تعادل است.
قسمت اعظم این عضو در استخوان گیجگاهی(تمپورال) جای دارد. گوش ,ارتباط انسان را با دیگران وهمچنین محیط پیرامون فراهم میكند. فردی كه ناشنوا متولد میشود طبیعتا قادر به تكلم نیز نخواهد بود زیرا تجربه شنیداری برای كلامآموزی لازم است. از آنجا كه گوش ارگان حساسی است و آسیبهای آن همیشه قابل درمان نیست، مراقبت از آن هم بسیار مهم است.
ساختمان گوش:
1- گوش بیرونی یا خارجی كه خود شامل لاله گوش و مجرای شنوایی است. لاله گوش جمعآوری امواج صوتی، هدایت آنها به مجرای شنوایی و تشخیص جهت آنها را بر عهده داشته و مجرای شنوایی لولهای به طول 3-2 سانتیمتر است كه ارتعاشات صوتی از طریق آن به پرده صماخ كه در انتهای آن قرار دارد میرسند.
2- گوش میانی. این قسمت از گوش محفظهای است استخوانی كه به وسیله دو دریچه بیضی و گرد از گوش داخلی، و به وسیله پرده صماخ از گوش خارجی جدا میشود. گوش میانی ضمن انتقال صوت، عمل تخفیف دهنده ارتعاشات شدید صوتی را نیز انجام میدهد. اما هرگاه شدت صوت از حد معینی تجاوز كند گوش داخلی صدمه خواهد دید.
3-گوش داخلی. گوش داخلی به علت داشتن پیچ و خمهایش به لابیرنت موسوم شده و عمل آن از نظر شنوایی این است كه ارتعاشات صوتی را به سلولهای شنوایی برساند و آنها را به امواج عصبی تبدیل كند.
نکاتی برای مراقبت از گوش:
1-از پاك كردن گوش با اشیای خارجی نظیرگوش پاک کن, كلید، چوب كبریت و… جدا خودداری کنید، یكی از مواردعمده عفونت های گوش خارجی دستکاری گوش است.
2-جرم موجود در گوش دارای خاصیت چربی و اسیدی است، چربی موجود در گوش از ترك خوردن پوست گوش جلوگیری كرده و سبب نرمی پرده آن میشود. خاصیت اسیدی جرم موجود در گوش از رشد قارچها و باكتریها در گوش نیز پیشگیری میكند. بنابراین نباید جرم گوش را پاک کرد حتی به وسیله گوش پاک کن.
3-از قرار گرفتن در معرض سر و صدای زیاد خودداری کنید، زیرا باعث كم شدن قدرت شنوایی و بروز اختلالاتی در اعضای مختلف بدن میشود. اگر ناچار به کار کردن در محیط پر سر و صدا هستید، حتما از پلاگهای مخصوص گوش و گوشیهای محافظ گوش استفاده كنید.
4-دردها و عفونتهای گوش را جدی بگیرید و در اسرع وقت به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید.
5-درصورت خارش گوش از خاراندن آن پرهیز کرده و به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید.
6-از ورود عمدی آب و مواد شوینده مانند شامپوها به داخل مجرای گوش در حین استحمام اجتناب كنید، همچنین از شنا كردن در آبهای آلوده بپرهیزید.
7-از گوش پاك كن برای خشك كردن گوشها بعد از هر استحمام اجتناب كنید. بعد از استحمام با جریان دادن هوای گرم و ملایم سشوار به مدت دو دقیقه از فاصله نیم متری به سمت گوش, آنها را خشك كنید.
8-در صورتی كه نوزادشما تا سن هشت ماهگی در برابر صدا هیچگونه عكسالعملی نشان ندهد، یا تا دو سالگی حرف زدن را شروع نكند باید به مشکل در شنوایی وی مشكوك شد. همچنین اگر نوزاد بیقرار باشد، سعی در خاراندن گوش کند، تب شدید و گریه داشته باشد باید به گوش درد نوزاد مشکوک شد و با پزشک مشورت کرد.
9-گوش خارجی را در برابر تغییرات جوی محافظت كنید، زیرا ممكن است دچار آفتاب سوختگی و یا سرمازدگی شود.
10-در صورت ورود اجسام خارجی در گوش، اول سعی کیید با قرار دادن گوش به سمت پایین و تكان دادن آرام سر و لاله گوش آن را خارج کنید. در صورتی كه با این اقدامات موفقیت حاصل نشد از سایر اقدامات و دستکاری جداً خودداری کنید. زیرا ممكنست سبب آسیب به پرده گوش و یا بدتر شدن وضعیت شود. در این حالت باید سریعاً به پزشك خود تماس بگیرید.
-11 جهت تسكین درد گوش ، هرگز از دود سیگار و یا مواد مخدرو…. استفاده نکنید.
علائم هشداردهنده بیماریهای گوش:
1- درد گوش، تورم مجاری گوش خارجی، تب خفیف، ترشح چرك سفید رنگ بدون بو از گوش و تنگی و گرفتگی گوش از جمله علایم شایع عفونت گوش خارجی هستند.
2- در صورت بروز هریك از موارد زیر باید به نقص شنوایی مشكوك و به پزشك مراجعه كرد:
– اگر فرد صداها را خوب درك نكرده و درخواست تكرار آنها را داشته باشد.
-چنانچه در محاورات، فرد مطالب را به جای آنكه از طریق گوش بشنود از طرز حركت لبهای گوینده یالب خوانی درك کند.
– چنانچه در موقع شنیدن صداها سر خود را جلو آورده و طوری قرار دهد كه صدا مستقیما به گوش وارد شود.
– در صورتیكه در جاهایی كه دارای سر و صدای معمولی است مانند رستوران در موقع ظهر، یا سالن انتظار سینما و … برخی از كلمات و جملات را نشنیده و یا به گوش درد، سردرد و یا سرگیجه دچار گردد.
برخی از بیماریهای گوش
– سرومن یا موم گوش توسط غدد مخصوصی در قسمت غضروفی مجرا برای چرب و نرم کردن پوست و به دام انداختن ذرات خارجی ترشح میشود. اختلالات آن شامل موارد زیر است:
-سرومن بیش از حد: تجمع موم گوش در مجرای کوچک و پیچدار بعضی موارد منجر به انسداد مجرا میشود.
ناکافی بودن سرومن: کمبود سرومن با علایم خشکی، خارش، ترک خوردن و خراشیدگی مجرا همراه بوده و با استفاده از پمادهای گوش بهبود مییابد.
اوتیت خارجی:
به بیماریهای التهابی لاله گوش و مجرای شنوایی ناشی از عفونتها یا التهاب اطلاق میشود. اوتیت خارجی اغلب در تابستان و به صورت عفونت اولیه رخ میدهد.
اوتیت خارجی (بدخیم): یک عفونت بدخیم و تخریبکننده استخوان و پیشرونده با میزان مرگ و میر بالاست که در بیماران دیابتی مسن با بیشترین شیوع رخ میدهد. علایم آن به صورت درد پیشرونده و پایدار و ترشح مجرا است.
عفونتهای قارچی مجرای گوش:
بیشتر در مناطق گرم دیده میشود. یکی از علایم آن خارش شدید است. قارچ آسپیرژیلوس یک توده سیاه یا خاکستری رنگ در مجرا به وجود میآورد. درمان آن استفاده از قطره یا پماد ضد قارچ است.
پولیپهای گوش :
پولیپ نشان دهنده عفونت مزمن است. پولیپها در عمق مجرا رخ داده و پوشیده از چرک بوده و به آسانی دچار خونریزی میشوند و علایم آن شامل ترشح چرکی بدبو، ناشنوایی نسبی و خونریزی است. باید از کندن پولیپ خودداری کرد، زیرا خطر آسیب عصب صورتی و یا زنجیره استخوانی گوش میانی وجود دارد.
عفونتهای پرده صماخ:
معمولا بیماریهای گوش میانی اثرات خود را به صورت تغییراتی در موقعیت، رنگ و یکپارچگی پرده صماخ منعکس میکنند.
اوتیت میانی حاد:
یکی از علل اصلی کاهش شنوایی در کودکان است. این عفونت در اثر آلرژی و عفونت ایجاد میشود. وزوز (Tinnitus) یک اصطلاح پزشکی به معنای زنگ زدن است که مربوط به احساس انواع مختلفی از صداها در گوش یا سر می باشد. وزوز پدیده شایعی است، بررسی ها نشان می دهد که از هر ۵ بزرگسال ۱ نفر وزوز را تجربه کرده است. وزوز ندرتاً یک شکایت منفرد است و غالباً همراه با افت شنوایی، گیجی و حساسیت فوق العاده به سروصدا می باشد. وزوز یک صدای درونی است که در سر یا در گوشها احساس می شود .این صدا در پیرامون وجود ندارد و اکثراً توسط اطرافیـان بـیمار نیز شنیده نمی شود. وزوز را عمومأ از نقطه نظر بالینی ویا بر حسب محل ضایعه طبقه بندی می کنند.
علل وزوز :
وزوز می تواند در اثر وقوع اصوات ناگهانی شدید (مانند شلیک گلوله و ترقه)، قرارگیری طولانی مدت در معرض اصوات (موزیک با صدای بلند، سروصدای ناشی از آلات در محیط کار، ترافیک مستمر) و همچنین به همراه دسته ای از بیماریهای گوش خارجی، میانی، داخلی وعصب گوش باشد. در اکثر اوقات وزوز به دلیل آسیب به سلولهای موئی و افزایش فعالیت آنها در حلزون (گوش داخلی) بوجود می آید. وجود وزوز در غالب موارد نشانه یک بیماری خطر ناک نیست.
مهمترین علل ثابت شده مسبب وزوز عبارتند از :
بیماریهای قلبی عروقی مانند فشار خون بالا، کم خونی، تنگ شدن دیواره عروق قلب که وزوز به شکل ضرباندار است.
مصرف داروها : کلیه گروههای دارویی باید به عنوان عوامل احتمالی بروز وزوز مد نظر می باشند و از جمله بـارزتـریـن آنـها می توان به عـوامل ضد التهاب، آنتی بیوتیکها بویژه آمینوگلیکوزیدها، داروهای ضد افسردگی و خواب آوراشاره کرد .
عوامل روان شناختی : این عوامل نقش عمده ای در ایجاد وزوز به عهده دارند. با این حال باید چنین تصور کرد که بروز وزوز در این افرادمی تواند باعث تشدید یا بروز افسردگی شود.
عوامل مربوط به دندانها : حدود ۲۵% افراد مبتلا به وزوز دارای مشکلات مربوط به مفصل فکی- گیجگاهی می باشند.
عوامل مربوط به سوخت و ساز مواد درون بدن (متابولیک) : کاهش غیر طبیعی ویتامینها، مواد معدنـی و . . . مـی تـوانـد تـأثیر ناگواری را در بروز یا تشدید وزوز گوش داشته باشند. افزایش در چربی خون نیز به عنوان عامل مهمی در ایجاد کم شـنـوایـی حسـی-عصبی، سرگیجه، وزوز گزارش شده است .
عوامل مربوط به دستگاه شنوایی : بیماریهای مربوط به دستگاه شنوایی از جمله کاهشهای شنوایی انتقالی ،حسی عصبی ،مرکزی ،اتو اسکلروز ،تومور آکوستیک ،جرم گوش ،منییر ونیز شنا کردن ،شیرجه در آب وصداهای بلند از جمله مهمترین عوامل ایجاد کننده وزوز در هر رده سنی به شمار می آیند .
توصیه ها :
تا حد امکان اطلاعات بیشتری را در مورد وزوزگوش خود بدست آورید. این اطلاعات شما را از نگرانی و ترس ناشی از عدم آگاهی رها می کنند. عواملی که باعث وخامت وزوز گوش می شوند را شناسایی و کنترل کنید, در مواقع بروز استرس شدید، وزوز افزایش می یابد. استرسها و نگرانیها باعث بروز وزوز نمی گردند اما تاثیرات آن را تشدید می کنند. تمرین کنید از استرسهای غیر ضروری اجتناب ورزید.
هر آنچه که باعث خوشنودی و رضایت شما شود می تواند وزوز را کنترل کند. هر گاه وزوز به هر نحو اهمیت خود را از دست دهد، در این صورت فرد می تواند وزوز خود را نادیده بگیرد. برای نمونه ما بطور طبیعی سر و صدای ناشی از یخچال منزل خود را در آشپزخانه نمی شنویم در حالی که آن صدا معمولا همیشه وجود دارد. این پدیده بدان علت است که مغز ما آن صدا را مهم تلقی نکرده است. از قرار گرفتن در محیط های ساکت دوری کنید: وزوز می تواند هر روز و حتی در هر ساعت تغییر کند. اصوات جدیدی می توانند ظاهر شده و شنیده شوند و یا اصوات قبلی تغییر کند. حتی اگر وزوز را بلند تر از قبل درک می کنید جای نگرانی نیست.
بسیاری از افراد از اینکه ممکن است وزوزشان بیشتر و غیر قابل تحمل شود ترس دارند هر چند آمار نشان می دهد که در ارزیابیهای بعدی، هیچگونه افزایش در بلندی وزوز گوش دیده نشده است. اگر توجه خود را به کارهای دیگر معطوف کنید، دیگر وزوز شما قابل درک نخواهد بود. از مصرف زیاد چای، قهوه، نوشابه، مشروبات الکلی، سیگار و دخانیات پرهیز نمایید. به هنگام خواب موزیک ملایم گوش دهید. گوش دادن به صدای پمپ آکواریوم، فن، پنکه، دستگاه بخورو همچنین نوار کاست یا سی دی حاویاصوات طبیعی (امواج دریا، باران، رودخانه و…)
گردآوری وتنظیم:دکترعلی نریمانی
جراح ومتخصص گوش حلق بینی وجراحی سروگردن جراح زیبایی بینی وصورت