مراقبت های بعداز عمل جراحی اندوسکوپیک بینی وسینوسهای پارا نازال(FESS)

لطفاً نکات زیر را به دقت مطالعه کرده وبه آنها خوب توجه کنید . موفقیت جراحی شما بستگی به مراقبت های بعد از عمل دارد که در این دستور العمل بیان شده است:

1-خونریزی:

وجود خونریزی جزئی در 5-3 روزاول بعد از عمل جراحی شما طبیعی تلقی می شود . در صورت وجود خونریزی بعد از عمل جراحی باگاز جلوبینی خود را تمیز کرده,سر خود را اندکی به عقب برده و از طریق بینی به آرامی تنفس کنید.

لطفااز فین کردن اجتناب کنید,اگر خونریزی متوقف نشد ابتدااز قطره یا اسپری فنیل افرین استفاده کنید,درغیراینصورت چنانچه خونریزی متوقف نشد به بیمارستان مراجعه کنیدویاباپزشک خودتماس بگیرید.

2-درد :

برای چندین روز بعد از جراحی انتظارمیرود کمی درد و فشار در ناحیه بینی و سینوس ها را تجربه کنید . برای تسکین درد می توانید از استامنیوفن استفاده کنید,اما ازمصرف داروهای NSAID مثل آسپرین ، بروفن ویا ناپروکسن اجتناب نمایید.

3-برای حداقل یک هفته بعد از جراحی از حضور در محیط کارخود اجتناب کنید.

4- برای 3-2 هفته اول بعد از جراحی ممکن است ترشح و گرفتگی بینی وجود داشته باشدکه طبیعی وبخشی از فرایند نرمال بعد ازجراحی محسوب می شود.

5-برای موفقیت در جراحی ویزیت های بعد از عمل تقریباً به اندازه خود عمل مهم است و از عود بیماری جلوگیری می کند. در این ویزیت ها حفره بینی تمیز شده و بررسی می شودودرصورت لزوم درمان مناسب تجویز می شود. اولین ویزیت 7-3 روز بعد از عمل جراحی می باشد.

6-لازم است تا زمان خارج شدن تامپون داخل بینی و ویزیت اولیه پزشک، بیمار در منزل استراحت نسبی داشته باشد و حین استراحت سر بیمار بالاتر از بدن قرار گیرد.

7-معمولا شستشوی بینی از اولین ویزیت بعد از عمل آغاز می شود (طبق توصیه پزشک معالج ).در صورت استفاده از پانسمانهای قابل جذب شستشوی بینی از روز دوم بعد از عمل آغاز خواهد شد.

8- از فین کردن تا دو هفته یا بیشتر (طبق توصیه پزشک معالج خود ) اجتناب نمایید.

9- از خم شدن، زور زدن یا بلند کردن اجسام سنگین تا 2 هفته بعد از عمل خودداری فرمایید.

10- از مصرف آسپرین وسایر داروهای NSAIDمثل بروفن، ناپروکسن و دیکلوفناک به مدت 10-7 روز بعد از عمل خودداری نمایید.

11- لطفاً در صورت بروز تب ، ترشح آبکی شفاف از بینی ، هر نوع تغییری در بینایی، تورم چشم ، سردرد تشدید یابنده یا سفتی گردن,بلافاصله با پزشک خود یا بیمارستان تماس بگیرید.

12-آنتی بیوتیک را طبق نظر پزشک,درزمانهای مقرر و به مدت مناسب استفاده کنید.

13- اگر شما داروهای رقیق کننده خون نظیر پلاویکس(PLAVIX) یا وارفارین مصرف میکنید از پزشک خود درمورد زمان مناسب شروع این داروها سوال کنید.

14- درصورتی که برای شما پانسمان داخل بینی گذاشته شده است, ممکن است هر یک از حالات زیر برای شما پیش بیاید که بعد از برداشتن پانسمان,این مشکلات برطرف خواهدشد:

-احساس پری در صورت و بینی.

-اشک ریزش, آبریزش بینی یا خروج خونابه از کنار پانسمان بینی.

-سردرد, درد صورت یا دندانها.

-خشک شدن دهان, خرخرشبانه هنگام خواب.

15-هشت ساعت بعد از پایان عمل جراحی,با اجازه پزشک یا پرستار بخش,می توانید از مایعات صاف و خنک استفاده نمایید. در صورت بروز تهوع یااستفراغ, همچنان ناشتا بمانید.اما در صورت تحمل مایعات میتوانید از رژیم غذایی معمولی,نیز استفاده نمایید.

16- در صورت مرطوب شدن پانسمان جلوی بینی میتوانید آنرا تعویض نمایید. هنگامی که پانسمان جلو بینی خودرا تعویض می کنید,مراقب باشید پانسمان داخل بینی شما خارج نشود.

17- برای عطسه کردن مقاومت نکنید وسعی نکنید جلو عطسه کردن خود را بگیرید, اما در صورت احساس عطسه,با دهان باز عطسه کنید.

18- در زمان تعیین شده توسط پزشک جهت برداشتن پانسمان بینی مراجعه نمایید.

19-فقط از داروهایی استفاده نمایید که برای شما تجویز شده است. در صورتی که برای شما سرم شستشو تجویز شده است, بعد از برداشتن پانسمان, داخل بینی خود را با آن شستشو دهید. عدم شستشوی کافی بینی,سبب خشک شدن ترشحات و لخته ها وتشکیل کراست داخل بینی شده و باعث گرفتگی بینی می‌گردد.

20- در هفته نخست بعد از عمل جراحی خود,از فعالیتهای شدید ورزشی و یا انجام کارهای سنگین پرهیز کنید.

21- در صورت بروز هرگونه سوال یا مشکل جدی با پزشک خود تماس بگیرید.

سینوس های پارانازال:

سینوسها,حفراتی هستند كه درون استخوانهای صورت جای گرفته و هر یك از آنها توسط مجرایی به بینی راه پیدا می كنند.سطح پوشاننده این حفرات بطور طبیعی در شبانه روز حدود یک لیتر ترشحات شفاف را تراوش میکند.این ترشحات از طریق مجرای سینوس ها وارد بینی شده و سپس ترشحات توسط مژكهایی كه جهت نوسان آنها به طرف حلق است به عقب رانده میشوند. هرفرد طبیعی با هر بار بلع مقداری از بزاق خود و مقداری از این ترشحات بینی و سینوس ها را بلع می كند.

ترشحات نرمال بینی و سینوسها در لطیف نگهداشتن مخاط پوشاننده سینوس ها و بینی موثر است و در تمیز كردن هوایی كه از بینی به ریه می رسد نیز نقش اساسی دارد . سه گروه ممكن است از این ترشحات و ورود آنها به حلق شكایت نمایند:

1-وقتی كه میزان ترشحات بیشتر از حد نرمال شود بعنوان مثال حالتی كه در افراد مبتلا به حساسیت بینی مشاهده می كنیم.

2-وقتی كه قوام ، رنگ و یا بوی این ترشحات عوض شود.به طور مثال حالتی كه درمبتلایان به سینوزیت عفونی دیده میشود .

3-در بعضی افراد,هم میزان این ترشحات و هم قوام آن ، رنگ و بوی آن طبیعی دارد ولی باز هم بیمار از ترشحات پشت حلق خود شكایت دارد . این دسته افرادی هستند كه خیلی حساس هستند و ترشحات طبیعی بینی را ترشحات چركی می پندارند و از بلعیدن آن اكراه دارند.

سینوس ها علاوه برترشحات فوق الذكر مزایای دیگری هم دارند كه عبارتند از:

1-وجود این حفرات توخالی در درون استخوانهای صورت باعث كاستن از وزن سر می شود.

2-این حفرات در دلنشین بودن صدای فرد موثر هستند. چنانچه این حفرات و یا بینی پر شوند صدای فرد تودماغی(هیپو نازال) می شود.

3-این حفرات بعنوان ضربه گیر جمجمه و مغز عمل می كنند . بدین معنی كه اگر ضربه شدیدی به صورت وارد شود بواسطه وجود سینوس ها ، استخوانهای صورت می شكند ولذا ضربه مستهلك شده و به جمجمه و در نتیجه به مغز وارد نمیشود.

سینوزیت به معنی التهاب و تورم مخاط سینوس هاست كه ممكن است منشاء عفونی یا آلرژیك داشته باشد. سینوزیت به دو دستۀ کلی حاد و مزمن تقسیم می شود. در مبتلایان به آلرژی ، مخاط بینی و سینوس ها متورم میگردد. این تورم باعث انسداد مجاری مرتبط كننده سینوسها به بینی میشود.از طرف دیگر آلرژی باعث افزایش میزان ترشحات بینی و سینوس ها نیز می شود. به دلیل دو عامل فوق، آلرژی میتواند باعث سینوزیت شود که به آن سینوزیت آلرژیک گفته میشود. در زمینه سینوزیت عفونی قضیه از این هم ساده تر است.یعنی همانطور كه حلق بدلیل عفونت دچار تورم و ترشح میشود،میكروب میتواند مخاط بینی و سینوس ها را نیز متورم نماید.درمان سینوزیت حاد،درمانی دارویی متشكل از آنتی بیوتیك و دكونژستانهای موضعی مثل قطرهَ فنیل افرین (بصورت محدود وحداکثر بمدت 3روز) و ضد التهاب ها است.

چه سینوزیتی مزمن تلقی میشود و باید به طریقه جراحی درمان شود ؟

اگر انسدادی در مسیر تخلیه ترشحات سینوس ایجاد شود و این انسداد باعث تغییرات مزمن مخاط فرش كنندهَ جدار سینوس ها شود، اصطلاحاً سینوزیت مزمن نامیده میشود.

علامت اصلی سینوزیت مزمن ترشحات عفونی مداوم پشت حلق است.درمان سینوزیت مزمن که به درمان دارویی جواب نمیدهد “جراحی”است .

جراحی سینوس به دو روش معمولی و روش آندوسكوپیك انجام میشود.در روش معمولی محتویات درون سینوس ها تخلیه میشود و در روش آندوسكوپیك مجاری سینوس به بینی باز وگشاد شده وتخلیه ترشحات به آسانی صورت می گیرد.

ا ز دهه شصت ( سالهای 1960) روش آندوسكوپی سینوس ابداع شد كه در ابتدا چندان مورد استقبال قرار نگرفت اما از سالهای 1980 به بعد این روش در بین جراحان بینی و سینوس طرفداران زیادی پیدا كرد و روز به روز بر دامنهَ كاری آن افزوده شد به نحوی كه نه تنها امروزه جایگزین جراحی متداول سینوس گشته است بلكه برای برداشتن بعضی از تومورهای بینی ، تومورهای هیپوفیز ، پولیپ بینی ، اصلاح انحراف تیغه بینی ، كاستن از فشار كاسهَ چشم و اصلاح بیرون زدگی چشم در مبتلایان به بیماری گریوز ، باز كردن انسداد مجرای اشكی و موارد متعدد دیگری نیز كاربردی اساسی دارد. آندوسكوپ وسیله ای است به قطر حدود 4 میلیمترو طول 20 سانتیمتر كه سر آن حاوی لنزی است كه ناحیه مورد بررسی را به وضوح روی مانیتور تلویزیون نشان می دهد. لنزهایی با زاویه های0، 30 ، 70 ، 90 ، 120 درجه وجود دارد. علاوه بر لنزها ابزارهای مناسبی نیز برای كار كردن داخل بینی طراحی و تولید شده است.

آندوسکوپ بینی، لوله فلزی ظریف و باریکی است که داخل آن دستگاهی دقیق شامل عدسی ها و منشورهای مختلف تعبیه شده است. یک طرف آن داخل بینی یا سینوس می شود و طرف دیگر آن، مقابل پزشک مانیتوری قرار می گیرد که مناظر معاینه شده را روی صفحه نمایش نشان می د هد. آندوسکوپ همچون تلسکوپ عمل می کند و از ساختمان های داخل بینی و سینوس منظره و دیدی عالی به جراح می دهد. آندوسکوپی بینی و سینوس با دو هدف انجام می شود:

هدف اول: تشخیصی است که در این موارد آندوسکوپی با بی حسی ساده صورت می گیرد و حتی در کودکان نیز قابل انجام است.

هدف دوم: درمان بیماری های بینی و سینوس است. در این موارد، عمل جراحی آندوسکوپی بینی و سینوس در اتاق عمل و تحت مراقبت های ویژه انجام می گیرد. در جراحی آندوسكوپیك،به جای اینكه روی پوست برشی بدهیم تا به سینوس دسترسی پیدا كنیم،از طریق وارد كردن آندوسكوپ به درون بینی ما قادر خواهیم بود به تمام سینوس های فرونتال ( پیشانی ) ، اتموئید ( دور چشم ) ، اسفنوئید ( زیر قاعدهَ جمجمه ) ، و ماگزیلاری ( فكی ) دسترسی داشته باشیم . بسته به محل بیماری و نوع آن جراح از لنز مناسب و وسایل مخصوص استفاده میكند و به تمام سینوس ها و مجاری آنها دسترسی پیدا می کند. جراح پس از وارد شدن از طریق بینی و رسیدن به سینوس مورد نظر ،مجرای بسته شدهَ سینوس را باز كرده و ارتباط آن به بینی را مجدداً برقرار می نماید و در صورت لزوم محتویات داخل سینوس را نیز از همان طریق تخلیه میكند.

در روش آندوسكوپیك نیازی به برش و رسیدن به سینوس مربوطه نیست.درروش آندوسكوپیك،هدف باز كردن مجرای اصلی سینوس است ، حال آنكه در روش قدیمی مبنا تخلیهَ محتویات داخل سینوس است.بدلیل اینكه در روش آندوسكوپیك نسج كمتر آسیب میبیند لذا درد و تورم آن كمتر از روش متداول قبلی است.بدلیل اینكه مبنای عمل آندوسكوپیك،حفظ عملكرد سینوس است لذا نتیجه عمل موفقیت آمیز تر و احتمال عود سینوزیت كمتر است.

نقش سی تی اسكن در آندوسكوپی سینوس :

بطور معمول در معاینه بالینی امكان اینكه ما بتوانیم مجاری سینوس ها را ببینیم وجود ندارد.لذا قبل از عمل،سی تی اسكن سینوس ها در نماهای مختلف تهیه می شود كه ارزش تشخیصی بسیار زیادی دارد. اصولاً با مشاهده سی تی اسكن است كه ما میتوانیم دریابیم كه آیا بیمار مبتلا به سینوزیت مزمن و انسداد مجاری سنیوس ها هست و یا خیر و اینكه مسیر جراحی ما و موانع احتمالی در مسیر جراحی كدامند.

به عبارت ساده تر سی تی اسكن سینوسها قبل از عمل جراحی مثل چراغی است كه در شب هنگام طی مسیر جاده را برای ما روشن می كند.

درمراحل اقدام عملی پس از بررسی های كامل بالینی و رادیولوژیک و مسجل شدن ضرورت جراحی آندوسكوپی سینوس،به سئوالات مختلف بیمار در مورد ضرورت این جراحی و اهداف آن ، عوارض احتمالی ، هزینه جراحی ، محل جراحی و … پاسخ داده خواهد شد.

یك شب قبل از عمل, بیمار بستری خواهد شد .بیمار ازنیمه شب قبل ازعمل خود باید ناشتا بماند. این عمل با نیمه بی هوشی وهمینطور با بیهوشی عمومی نیز قابل انجام است . عمل حدود 2 ساعت طول میكشد و حدوداً چند ساعت بعد از عمل كه كاملاً اثر داروهای بیهوشی بر طرف شده باشد، بیمار بدون درد و كبودی و تورم میتواند از مركز جراحی مرخص گردد,اما درمراکز درمانی ما برای مراقبت بیشتر ازبیماران یک شب بستری بعدازعمل درنظر گرفته شده است . گاهی برای بیمار تامپون گذاشته میشود كه در این صورت 2 روز بعد تامپون  از بینی خارج خواهد شد. بعد از عمل ، لخته های خون خشك شده ، داخل بینی را مسدود می کند لذا توصیه میكنیم بیمار به مدت ده روز از اسپری كلرور سدیم جهت مرطوب كردن داخل بینی استفاده كند. حدود یكی دو ماه طول میكشد تا وضعیت تنفسی كاملا به حالت نرمال برگردد. آندوسكوپی سینوس در بچه ها بدلیل اینكه اكثر سینوس ها در هنگام تولد تشكیل نشده اند و بعد از آن به تدریج تشكیل شده و بزرگ میشوند و این افزایش حجم سینوس ها تا سن بلوغ نیز ادامه می یابد، بهتر است كه حتی الامكان تا بعد از بلوغ،عمل جراحی سینوس اعم از روش متداول قبلی و یا آندوسكوپیك را به تاخیر انداخت . عمل با بی حسی کلی، توسط آندوسکوپ با گذر از راه های طبیعی، حفره های بینی (که همزمان در صفحه مانیتورقابل مشاهده است) انجام می شود. بدین طریق جراح، سینوس ها را قبل از گشاد و بزرگ کردن از وجود چرک خالی می کند. جراحی با این روش بسیار ظریف و حساس است. جراحی سینوس های فکی آسان تر از سینوس های موجود در ناحیه پیشانی است. برعکس سینوس های اتموئیدال که در ناحیه نزدیک به چشم قرار دارند و نیز سینوس های اسفنوئیدال که نزدیک به مغز هستند، نیاز به جراح مجرب و ماهرتری دارند.

آندوسکوپی تشخیصی بینی و سینوس، معاینه دقیق و تمام عیار وضعیت داخل بینی و سینوس ها است.درآندوسکوپی تشخیصی،پزشک به کمک آندوسکوپ، ابتدا کف بینی و آن گاه حفره بینی را بررسی می کند. در این میان مشکلات زیر شاخک پایین بینی کاملاً قابل تشخیص خواهد بود. برای مثال در برخی موارد مشاهده شده است شاخک پایینی بینی در قسمت پشتی بسیار متورم است و راه تنفس را می بندد. در هنگام آندوسکوپی بینی، لوزه سوم را می توان به طور دقیق و مستقیم مشاهده و میزان بزرگی و نقش آن را در گرفتگی راه تنفس ارزیابی کرد، سپس از مسیر بالاتر در مجاورت شاخک میانی، وضعیت سینوس هایی را که دوردست تر هستند (مانند سینوس اسفنوئید) بررسی کرد. همچنین در هر قسمتی از مسیر، وضعیت تیغه بینی از نظر وجود انحراف قابل ارزیابی است. برخی از انحراف های تیغه بینی در لابه لای شاخک های بینی پنهان شده، که تنها با آندوسکوپ قابل مشاهده است.سومین و مهمترین مسیر آندوسکوپی، راهی است که به سوی ساختمان های زیر شاخک میانی منتهی می شود. این قسمت که به اختصار OMC” “یا استئوماتال کمپلکس (مجموعه گذرگاه های سینوسی) نامیده می شود، مسول تخلیه ترشحات اکثر سینوس ها است؛ یعنی سینوس های پیشانی، فکی و اتموئید قدامی همه به این ناحیه کلیدی تخلیه می شوند.

بنابراین هر اختلالی در این ناحیه، می تواند به درگیری منفرد یا همراه با هم دراین سینوس ها منجر شود. در آندوسکوپی تشخیصی، با ارزیابی دقیق ناحیه “OMC” می توان تشخیص داد آیا در این ناحیه ضایعه یی غیرقابل برگشت وجود دارد یا خیر؟ برای مثال، وجود ترشحات چرکی نشانه سینوزیت است و به احتمال زیاد به درمان طبی پاسخ می دهد، اما وجود پولیپ های وسیع در ناحیه زیر شاخک میانی حکایت از آن دارد که باید از جراحی آندوسکوپی بینی کمک گرفت .

پولیپها توده هایی به رنگ شیری و رنگ پریده هستند که در اثر التهاب مزمن ناشی از عفونتها (سینوزیتهای مزمن قارچی یا باکتریایی) و یا آلرژی ایجاد می شوند. این توده ها با انسداد نسبی یا کامل حفرات بینی و سینوسها, تنفس از بینی را مشکل یا غیر ممکن می سازند.

معمولا انسداد بینی همراه با آبریزش بینی و کاهش حس بویایی بوده و گاهی برای بیمار خرخر در حین خواب ایجاد می کند. در صورت عدم درمان,پولیپ چه مشکلاتی می تواند ایجاد نماید؟

-انسداد بینی و کاهش حس بویایی

-خرخر حین خواب

-احساس پری و درد در سر و صورت

-ایجاد و تشدید سینوزیت با انسداد دهانه سینوسها

-در موارد شدید تغییر شکل ظاهری و پهن شدن بینی

پولیپهای کوچک ممکن است علایم و مشکلات فوق را ایجاد نکنند اما در صورت عدم درمان معمولا بزرگ شده و نهایتا عوارض فوق را ایجاد می کنند.

پولیپ های کوچک معمولا تحت درمان دارویی قرار میگیرند. اما در موارد شدید بخصوص در مواردیکه عارضه دار شده یا به درمانهای دارویی پاسخ ندهند پولیپ ها به روش جراحی برداشته میشوند.

آیا امکان عود پولیپ وجود دارد؟

پولیپ طبیعت عودکننده دارد اما با کنترل عامل زمینه ای (آلرژی و سینوزیت) می توان احتمال عود را کاهش داد. به همین دلیل فردی که تحت درمان پولیپ قرار گرفته مرتبا باید توسط پزشک معالج خود تحت نظر باشد.

سینوسها در اطراف بینی وجود دارند و میتوانند دچار عفونت گردند. عفونت سینوسها اغلب به دنبال سرماخوردگی ایجاد می‌گردد. التهاب مخاط بینی در دهانه سینوسها سبب انسداد نسبی یا کامل آنها شده و زمینه را برای عفونت سینوس فراهم می‌کند. سینوزیت اگر کمتر از چهار هغته طول کشیده باشد به آن سینوزیت حاد می گوییم.

سینوزیت در هر فردی ممکن است اتفاق بیافتد اما عواملی وجود دارند که برخی افراد را به سینوزیت مستعدتر می‌سازند:

-انحراف تیغه بینی.

-آلرژی.

-پولیپ بینی.

-تنگی مجاری سینوسها و سایر مشکلات ساختاری سینوسها.

-نقص سیستم ایمنی بدن .

تمام یا برخی از علایم و نشانه‌های زیر در سینوزیت حاد ممکن است دیده شود:

-انسداد بینی.

-ترشح چرکی (سبز یا زرد رنگ) از بینی یا پشت حلق

-احساس پری در سر و صورت.

-احساس درد در سر و صورت

-کاهش حس بویایی و چشایی.

-سرفه.

-احساس خستگی

-تب.

لازم به ذکر است علایم فوق در خیلی از بیماریها مشترک بوده و تشخیص بیماری شما باید توسط پزشک گذاشته شود.

در بسیاری از موارد سینوزیت حاد بدون درمان نیز بهبود می‌یابد اما در مواردی که تا ۱۴ روز علایم برطرف نگردد یا عوارض ایجاد شود درمان لازم می‌گردد.

درمان در دو گروه درمان دارویی و درمان جراحی قرار می‌گیرد. انتخاب روش درمان و نوع دارو با پزشک معالج می باشد. سینوزیت مزمن، عفونت سینوس است که بیش از دوازده هفته ادامه داشته باشد. در این نوع سینوزیت معمولا عوامل مستعد کننده که در مورد سینوزیت حاد گفته شد نیز وجود دارد.

علایم این بیماری مشابه سینوزیت حاد است با این تفاوت که درد سر و صورت و تب در این نوع سینوزیت به ندرت دیده می‌شود. درمان در این بیماری شامل درمان دارویی و جراحی است. درمان دارویی در این بیماری طولانی تر است و گاهی هشت هفته درمان نیاز دارد. عوامل زمینه‌ای نیز جهت تسریع در بهبودی و جلوگیری از عود باید مرتفع گردد.

درصورت عدم پاسخ به درمان دارویی، ایجاد عارضه و یا رفع عوامل ساختاری مساعد کننده جراحی ضرورت می‌یابد که معمولا به روش آندوسکوپیک صورت می‌گیرد.

گردآوری, ترجمه و تلخیص:
دکترعلی نریمانی-جراح ومتخصص گوش,حلق,بینی وسروگردن

پست های مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این فیلد را پر کنید
این فیلد را پر کنید
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.
برای ادامه، شما باید با قوانین موافقت کنید

فهرست